Odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby w wypadku

Kiedy tragedia dotknie naszą rodzinę i bliska nam osoba poniesie śmierć na skutek wypadku, trudno skupić się na dopełnieniu nawet najprostszych formalności. Kiedy minie pierwszy szok, warto jednak zatroszczyć się o należne nam odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej. Jeśli sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC), można zgłosić szkodę do jego ubezpieczyciela. Jeśli zaś doznany szok utrudnia nam przez dłuższy czas powrót do równowagi, możemy zwrócić się o bezpłatną pomoc do profesjonalistów.

Zgłoś szkodę do ubezpieczyciela

Śmierć bliskiego w wypadku (także w wypadku samochodowym) powinniśmy zgłosić ubezpieczycielowi w okresie do 3 lat od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jeśli szkoda na osobie wynikła z przestępstwa, na zgłoszenie mamy 20 lat od dnia jego popełnienia. Trzeba przy tym pamiętać, że jeśli poszkodowany jest niepełnoletni, to czas na zgłoszenie szkody na osobie nie może upłynąć wcześniej niż 2 lata po uzyskaniu przez niego pełnoletniości[1].

Szkodę możemy zgłosić samodzielnie. Wystarczy dokładnie opisać, w jakich okolicznościach doszło do wypadku ze skutkiem śmiertelnym, podać dane poszkodowanego i sprawcy oraz osoby uprawnionej do otrzymania odszkodowania, a opis przekazać ubezpieczycielowi.

Może się zdarzyć, że poszkodowany swoim zachowaniem przyczynił się do wypadku, w którym poniósł śmierć. Ubezpieczyciel może wtedy obniżyć kwotę wypłaconego odszkodowania. Przyczynić się, najprościej ujmując, to znaczy postąpić nieprawidłowo i swoim zachowaniem w pewnym stopniu spowodować szkodę lub zwiększyć jej rozmiar[2].

Jeśli złożyliśmy u ubezpieczyciela zawiadomienie o szkodzie, to jego obowiązkiem jest wypłacenie odszkodowania w ciągu 30 dni, licząc od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie[3]. Może się jednak zdarzyć, że wyjaśnienie okoliczności wypadku, potrzebnych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości odszkodowania, w tym czasie było niemożliwe. Wówczas odszkodowanie powinno zostać wypłacone w ciągu 14 dni od dnia, gdy wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później zaś niż w ciągu 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie. Terminy te mogą się wydłużyć, jeśli ustalenie odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się procesu karnego lub cywilnego.

O co możemy się ubiegać po śmierci bliskiego w wypadku?

Jeśli na skutek wypadku, którego sprawca posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, poniósł śmierć, najbliższy członek naszej rodziny, u ubezpieczyciela możemy ubiegać się o:

• Zwrot kosztów leczenia poszkodowanego od momentu wypadku do śmierci[4]

Jeśli zgon poszkodowanego nie nastąpił w momencie wypadku, tylko później, mimo podjętych starań o zachowanie go przy życiu, możemy się ubiegać o zwrot kosztów poniesionych na jego leczenie.

• Zwrot kosztów związanych z pogrzebem[5]

Do kwoty tej zaliczają się koszty organizacji uroczystości pogrzebowych, transportu osoby zmarłej, nabycia trumny bądź urny, zakupu wieńców, kupna ubrania dla osoby zmarłej oraz odzieży żałobnej dla najbliższych, wykupienia miejsca na cmentarzu, posługi religijnej, kremacji zwłok, poczęstunku po pogrzebie oraz postawienia nagrobka do wysokości przyjętej w środowisku społecznym, w którym funkcjonował zmarły.

• Odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej[6]

Jeśli na skutek śmierci bliskiej osoby pogorszyła się nasza sytuacja materialna, mamy prawo do odszkodowania z tego tytułu. Przy ustaleniu jego kwoty ważny jest faktyczny układ stosunków rodzinnych i majątkowych, a nie kolejność pokrewieństwa.

• Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę[7]

To świadczenie przyznawane jest osobom bliskim poszkodowanego. Jego wysokość jest ustalana w zależności od stopnia więzi uczuciowych i emocjonalnych, łączących nas ze zmarłym. Przy tej ocenie ubezpieczyciel bierze pod uwagę m.in. krzywdę, ból, poczucie osamotnienia i pustki, które towarzyszą utracie bliskiej osoby.

Dokumenty dla ubezpieczyciela

Aby rozpatrzyć wniosek o odszkodowanie z tytułu śmierci osoby bliskiej na skutek wypadku ubezpieczyciel będzie potrzebował przede wszystkim:

• Kopii aktu zgonu poszkodowanego,
• Dokumentacji potwierdzającej pokrewieństwo/powinowactwo (akt małżeństwa, akt urodzenia, postanowienie o przysposobieniu w przypadku adopcji),
• Aktualnych danych osobowych i adresowych osoby zgłaszającej szkodę,
• Dokumentacji potwierdzającej poniesione koszty związane z pochówkiem,
• Numeru konta, na który ma zostać przekazane odszkodowanie,
• Jeśli jesteśmy w jej posiadaniu, warto przekazać ubezpieczycielowi także notatkę policyjną, sporządzoną na miejscu wypadku oraz każdą inną dokumentację z prokuratury lub sądu, która wyjaśnia okoliczności zdarzenia.

Jakie świadczenia możemy uzyskać od instytucji państwowych?

Jeśli zmarły był osobą ubezpieczoną w ZUS, po jego śmierci bliskim należą się m.in. następujące świadczenia pieniężne:

• Zasiłek pogrzebowy

Przysługuje osobie lub instytucji, która faktycznie pokryła koszty pogrzebu. Jeśli zmarły nie był objęty ubezpieczeniem społecznym, a osoba, która zapłaciła za pogrzeb, jest objęta takim ubezpieczeniem, wtedy ZUS również powinien wypłacić to świadczenie.

• Renta rodzinna

W określonych sytuacjach, które wynikają z ustawy i opisanych m.in. na stronie internetowej ZUS przysługuje najbliższym zmarłego.

• Dodatek dla sieroty zupełnej

To świadczenie dla osoby, która straciła oboje rodziców i ma prawo do otrzymywania renty rodzinnej.

• Renta rodzinna wypadkowa

Przysługuje ona po ubezpieczonym, który zmarł z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej wypadkowej jest taki sam jak w przypadku renty rodzinnej.

• Jednorazowe odszkodowanie

Zadośćuczynienie za śmierć bliskiej osoby przysługuje bliskim w razie wystąpienia wypadku przy pracy ze skutkiem śmiertelnym. Całościowa kwota odszkodowania jest odpowiednio dzielona między wszystkich uprawnionych do jego otrzymania.

Podobne świadczenia przysługują bliskim osób ubezpieczonych w KRUS.

Bezpłatna pomoc psychologiczna

Opisane powyżej świadczenia pomogą nam uporać się z kwestiami finansowymi, związanymi ze śmiercią bliskiego. Jeśli potrzebujemy pomocy, aby uporać się z bólem po stracie kogoś, kto był częścią naszego życia, możemy zwrócić się do jednej z wielu instytucji, w której uzyskamy pomoc psychologiczną lub psychiatryczną. Są to:

• Poradnie Zdrowia Psychicznego – zapewniają bezpłatną pomoc psychologiczną i opiekę psychiatryczną w ramach świadczeń NFZ
• Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie i Miejskie lub Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej – zapewniają bezpłatne konsultacje i porady psychologiczne, psychoterapię indywidualną, konsultacje rodzinne oraz warsztaty psychoedukacyjne
• Ośrodki Interwencji Kryzysowej – ich pomoc polega na kontakcie terapeutycznym, skoncentrowanym na problemie wywołującym kryzys

Ubezpieczyciel też może pomóc

Jeśli sprawca śmiertelnego wypadku, w którym zginął nasz bliski, posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) w PZU, możemy liczyć na pomoc ubezpieczyciela. Działający w PZU zespół Opiekunów może zaoferować nam organizację profesjonalnej pomocy psychologicznej. Opiekun podczas osobistego spotkania rozmawia z rodziną na temat jej sytuacji życiowej i materialnej po śmierci bliskiego. W razie potrzeby, jeśli bliscy wyrażą chęć spotkania z psychologiem, Opiekun zorganizuje taką pomoc. W zależności od sytuacji i potrzeb każdej osoby, pomoc udzielana jest w formie indywidualnych interwencji w miejscu zamieszkania albo terapii w grupach wsparcia. Może być doraźna lub długofalowa. O tym, jak radzić sobie z nagłą stratą, możemy przeczytać w specjalnym poradniku. Opiekun PZU może zaoferować szczególną pomoc dzieciom, które przeżyły traumę z powodu śmierci bliskiego. Dzieci te mogą wyjechać na turnus terapeutyczno-wypoczynkowy, gdzie mają szansę zapomnieć o tragedii i uczestniczyć w profesjonalnej terapii psychologicznej.

Bezpośrednio po przyjęciu zgłoszenia szkody przedstawiciel PZU SA (Opiekun Sprawy) analizuje dołączoną do sprawy dokumentację. Gdy stwierdzi, że dokumentacja jest niepełna, w ciągu 7 dni od dnia zarejestrowania zgłoszenia, skontaktuje się w dogodny i wybrany przez nas sposób (telefonicznie, mailowo lub na piśmie), aby poinformować o brakujących dokumentach. Jeżeli mamy jakieś pytania lub wątpliwości, możemy zawsze zadzwonić na infolinię PZU pod numerem 801 102 102 i poprosić o kontakt z Opiekunem Sprawy. Skontaktuje się on z nami niezwłocznie, najpóźniej do godziny 12-tej następnego dnia.

Przypisy

[1] Art. 4421 w zw. z art. 819 § 3 kodeksu cywilnego.

Art. 442 [1] § 1: Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Art. 442 [1] § 2: Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Art. 442 [1] § 3: W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Art. 442 [1] § 4: Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.
Art. 819 § 3: W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

[2] Art. 362 kodeksu cywilnego: Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

[3] Art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Art. 14 ust. 1 ww. ustawy: Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.
Art. 14 ust. 2 ww. ustawy: W przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.

[4] Art. 446 § 1 kodeksu cywilnego: Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

[5] J.w.

[6] Art. 446 § 3 kodeksu cywilnego: Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

[7] Art. 446 § 4 kodeksu cywilnego: Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.