Uchroń dziecko przed nadwagą

Z Ewą Buczkowską, dietetyczką i ekspertką w akcji Akademia Zdrowego Przedszkolaka, rozmawiamy na temat nadwagi u dzieci.

M.B.​Czy nadwaga u dzieci to rzeczywiście poważny problem?

E.B.Problem nadwagi i otyłości w Polsce dotyczy już co piątego dziecka, a liczba ta rośnie. To pokolenie może być pierwszym, w którym przeciętna długość życia będzie krótsza od poprzedniego. Przeważnie z otyłych dzieci wyrastają otyli dorośli.

M.B.​Co jest przyczyną nadwagi u dzieci? Rodzice, często sami otyli, zwalają winę na „geny”, odsuwając od siebie odpowiedzialność.

E.B.Aż w 90–95% przypadków główną przyczyną otyłości jest niewłaściwa dieta i zbyt mała aktywność fizyczna. Jest to choroba „dziedziczna” w tym sensie, że dzieci przejmują nieodpowiednie wzorce i styl życia swoich rodziców. Jeśli matka i ojciec spędzają czas wolny na kanapie ze słodkim napojem, to trudno wymagać od dziecka, żeby tego nie robiło.

M.B.Jak nie dopuścić do nadwagi u dziecka? 

E.B.Wymaga to sporo motywacji i samodyscypliny. Rodzice muszą być świadomi, że jeśli nie pilnują wagi u dziecka, to mu szkodzą. Otyłość może prowadzić do wielu groźnych chorób i dolegliwości, jak np.: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, niektóre nowotwory, bezdech nocny, zmiany zwyrodnieniowe stawów. Są również konsekwencje psychiczne: depresja, zaburzenia odżywiania, czy problemy z ​nawiązywaniem kontaktów.

M.B.Czy dzieci można odchudzać samodzielnie, stosując diety dostępne w kolorowych magazynach?

E.B.Odchudzanie młodego człowieka nie może opierać się na dostępnych w prasie dietach, ponieważ zazwyczaj są one przeznaczone dla dorosłych. Stosowanie ich u dzieci może powodować niedobory niektórych składników niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Najlepiej zapewnić dziecku opiekę specjalistów z różnych dziedzin: lekarza, dietetyka i psychologa. Często bowiem zaburzenia żywienia mają podłoże psychiczne.
Zauważalny nadmiar tkanki tłuszczowej u dziecka powinien zaalarmować rodziców. Wówczas najlepiej zgłosić się do lekarza lub dietetyka. Ma on odpowiedni sprzęt i oceni stopień nadwagi lub otyłości. 

M.B.Czy powinniśmy konsultować się ze specjalistą? 

E.B.Konsultacja jest potrzebna przy większej nadwadze. Często pojawiają się już wtedy problemy zdrowotne, które wymagają dodatkowych badań lekarza. W innym razie wystarczy wprowadzić w domu zdrowe żywienie i zwiększyć aktywność fizyczną Powinny to praktykować nie tylko dzieci, ale także ci, którzy pragną zdrowo żyć i ustrzec się przed chorobami dietozależnymi. 

A zatem:

• Jadłospis powinien składać się z 4–5 posiłków (I śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek i kolacja) w odstępach ok. 3 godzin;
• Bazą diety powinny być węglowodany złożone, w postaci niskoprzetworzonych produktów z pełnego ziarna zbóż, takich jak np.: chleb razowy, naturalne płatki zbożowe (owsiane, jęczmienne), makaron pełnoziarnisty, ryż i kasze (np. gryczana, jaglana, jęczmienna);
• Dobrze skomponowana dieta musi uwzględniać produkty zawierające pełnowartościowe białko niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju młodego organizmu. Jego źródłem powinny być przede wszystkim chude mięso, ryby, mleko i produkty mleczne, rośliny strączkowe oraz jaja;
• Niezbędna jest także niewielka ilość tłuszczu. Powinny to być przede wszystkim tłuszcze roślinne – oleje, oliwa z oliwek oraz niewielka ilość masła;
• Należy ograniczyć źródła węglowodanów prostych (tzn. cukier, słodycze, słodkie serki, płatki śniadaniowe, ciasta, desery, słodkie napoje itp.);
• Najlepiej wykluczyć produkty typu fast food oraz tłuste przekąski, tj.: chrupki, chipsy, paluszki czy krakersy;
• Dieta powinna zawierać warzywa i owoce – naturalne źródła witamin i składników mineralnych. Warzywa powinny być dodatkiem przynajmniej do trzech posiłków. Owoce mogą zastępować słodycze w diecie, ale należy spożywać je z umiarem;
• Istotna jest właściwa technika przygotowywania posiłków tzn.: gotowanie w wodzie i na parze, duszenie, pieczenie czy grillowanie;
• Prawidłowo skomponowana dieta musi uwzględniać odpowiednią ilość niesłodzonych płynów: wody mineralnej, słabych naparów herbaty oraz niewielką ilość soków warzywnych i/lub owocowych. 

M.B.Co zrobić, jeśli dziecko jest głodne między posiłkami?

E.B.​Wtedy można mu podać produkty niskokaloryczne: surowe warzywo, np. pomidor lub owoc, np. jabłko. Można również wykorzystywać techniki, które sprawiają, że posiłki wyglądają na bardziej obfite, np. podawać danie na małym talerzu, rozdrabniać warzywa i owoce, cienko kroić plasterki np. wędlin, serów. 

M.B.W jaki sposób możemy wspierać dziecko podczas odchudzania?

E.B.Zmiana diety nie może dotyczyć tylko dziecka, ale całej rodziny. Nie ma szans na utrzymanie motywacji dziecka, jeśli nie dajemy mu dobrego przykładu. Nie gromadźmy w domu zapasów wysokokalorycznych przekąsek: słodyczy, słodkich napojów, chipsów, paluszków, krakersów, orzeszków itp. Trudno wtedy przezwyciężyć słabości. 

M.B.​A co z aktywnością fizyczną? Dzieci siedząc, spędzają teraz dużo więcej czasu niż kiedyś.

E.B.To prawda. Nie pozwalajmy dzieciom spędzać dużo czasu przed telewizorem lub komputerem, bo sprzyja to niekontrolowanemu podjadaniu. Spacer, zabawa w parku, ćwiczenia, wyprawa na basen to świetne pomysły na wspólne spędzenie wolnego czasu. Codzienna aktywność fizyczna jest tak samo ważna jak przestrzeganie diety.
Pamiętajmy, że prawidłowe nawyki, które wpoimy dziecku w dzieciństwie zostaną z nim na całe życie.

Rozmawiał Maciej Buczkowski