Problemy z tarczycą a bieganie. Jak jedno wpływa na drugie

Tarczyca to niewielki wewnątrzwydzielniczy narząd ulokowany z przodu szyi. Jego rolą jest produkcja i wydzielanie hormonów regulujących  szybkość procesów metabolicznych w całym organizmie. Produkowane tu czterojodotyronina (T4) oraz trójjodotyronina (T3) zwiększają syntezę i katabolizm białek, pobudzają lipolizę w tkance tłuszczowej oraz lipogenezę w wątrobie dostarczając kwasów tłuszczowych niezbędnych do produkcji energii. Oba hormony zwiększają też zużycie węglowodanów, a także produkcję ciepła (termogenezę) przez przyspieszenie metabolizmu w komórkach.

Aktywność hormonalna tarczycy bezpośrednio wpływa na wydolność fizyczną człowieka, a choroby przebiegające z jej zaburzeniami mogą szybko pogorszyć kondycję i zdolność do uprawiania sportu. Osoby aktywne fizycznie zapewne szybciej też doświadczą objawów zaburzeń hormonalnych. Dane epidemiologiczne wskazują na zależność ryzyka problemów z tarczyca od płci. Kobiety chorują od 5 do 10 razy częściej niż mężczyźni.

Najbardziej rozpowszechnioną chorobą tarczycy jest  jej niedoczynność – stan, kiedy wydziela ona zbyt mało hormonów w stosunku do zapotrzebowania. Przyczyny to zwykle: przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto), inne zapalne choroby tarczycy, efekty uboczne leczenia niektórych chorób czy też niedobór jodu w diecie. Objawy zaś to: osłabienie, zmęczenie, spowolnienie, wzrost masy ciała, senność, uczucie zimna, zaburzenia koncentracji, zaburzenia miesiączkowania. U biegacza pogarszają się wyniki czasowe, jako pierwsze zauważalne może być szybkie uczucie zmęczenia i braku energii. Zmniejsza się też ochota do treningu, obniża nastrój i napęd do działania.  Po postawieniu rozpoznania,  do którego potrzebne jest m.in. badanie krwi, lekarz dobierze właściwe leczenie. Pozwoli ono zachować aktywność sprzed zachorowania, pod warunkiem przyjmowania syntetycznej czterojodotyroniny (T4) w odpowiedniej dawce. Warto tu podkreślić, że aby podawane leki prawidłowo się wchłaniały należy przyjmować je na czczo, pół godziny przed śniadaniem.  Kilka godzin po przyjęciu preparatu trzeba ograniczyć picie kawy, jedzenie produktów sojowych, orzechów włoskich, błonnika pokarmowego. Uwagi wymaga też suplementacja, zwłaszcza żelaza i wapnia – skonsultuj ją z prowadzącym leczenie endokrynologiem.

Przeciwnym stanem jest nadczynność tarczycy - występuje ona rzadziej i jest groźniejsza. Z powodu nadmiaru hormonów dochodzi do szybko narastających objawów pobudzenia organizmu – bezsenności, rozdrażnienia, nadmiernej potliwości, osłabienia i męczliwości mięśni, kołatania serca oraz duszności i nadmiernego wypadania włosów. U kobiet pojawiają się dodatkowo zaburzenia miesiączkowania.  Zwykle symptomy są tak charakterystyczne, że w rozwiniętej postaci pozwalają na postawienie rozpoznania na pierwszej wizycie u lekarza. Oczywiście  wymaga ono potwierdzenia badaniami laboratoryjnymi oraz ustalenia przyczyny, którą najczęściej  jest choroba Gravesa i Basedova, guzki tarczycy lub choroba przysadki.

Osoby z objawami nadczynności tarczycy nie mogą uprawiać akurat tej dyscypliny sportu i powinny zrezygnować z biegania. Choroba wymaga specjalistycznego, często nawet szpitalnego leczenia. W przypadku nadczynności utajonej, w której poza nieprawidłowymi wynikami badań nie występują objawy kliniczne, nie ma przeciwwskazań do aktywności fizycznej. Nie wykazano w badaniach naukowych, aby uprawianie sportu miało istotny wpływ na stężenie hormonów tarczycy, ale zalecane jest unikanie gwałtownych zmian planu treningowego i obciążeń oraz systematyczna kontrola laboratoryjna i konsultacje endokrynologa.