Jakie badania powinna wykonywać kobieta będąc w ciąży?

Warto udać się do ginekologa już na etapie planowania ciąży

Lekarz ginekolog podczas wywiadu z pacjentką omówi wszystkie istotne aspekty życia kobiety, które potencjalnie mogą mieć wpływ na ciążę, takie jak np. dieta czy styl życia. Poinformuje również o korzyściach płynących z suplementacji kwasu foliowego. Należy ją rozpocząć co najmniej dwa miesiące przed planowaną ciążą. 

Podczas wizyty ginekolog może zlecić wykonanie badań dodatkowych, takich jak np. morfologia krwi czy badanie poziomu hormonów tarczycy. Jeśli w ciągu ostatnich 6 miesięcy pacjentka nie wykonywała cytologii, lekarz pobierze materiał do oceny już podczas konsultacji. Badanie cytologiczne pozwoli wykryć ewentualne zmiany w obrębie szyjki macicy, które mogłyby być przeciwskazaniem do zajścia w ciążę.
 

Jeśli planujesz ciążę – udaj się do stomatologa

Ginekolog to nie jedyny lekarz, którego warto odwiedzić na etapie planowania ciąży. Kobietom zaleca się również skorzystanie z wizyty u stomatologa. Umożliwia ona skontrolowanie stanu uzębienia i przeprowadzenie higienizacji. Należy bowiem pamiętać, że leczenie stomatologiczne podczas ciąży może być utrudnione, a czasem niemożliwe. Dodatkowo, wszelkie stany zapalne w jamie ustnej są potencjalnym zagrożeniem dla rozwijającego się w łonie matki dziecka.
 

Badania podczas ciąży – kiedy udać się na pierwszą wizytę?

Podczas każdej wizyty lekarz lub położna powinni przeprowadzić badanie ginekologiczne, zmierzyć ciśnienie tętnicze krwi i masę ciała pacjentki. Dzięki tym informacjom dokonują oceny ryzyka ciążowego oraz przygotowują zalecenia dla kobiety.
 

 

Badania w ciąży - 1 trymestr

Do 10. tygodnia ciąży (optymalnie między 7. a 8. tygodniem) należy zgłosić się na wizytę do lekarza lub położnej (w przypadku opieki sprawowanej przez położną, obowiązkowa jest konsultacja lekarza położnika) i wykonać następujące badania:

• badanie grupy krwi i czynnika Rh
• morfologię krwi
• badanie przeciwciał odpornościowych do antygenów erytrocytów
• badanie stężenia glukozy we krwi na czczo
• badanie ogólne moczu
• badanie VDRL czyli test przesiewowy wykrywający zakażenie kiłą
• badanie na obecność wirusa HIV i HCV
• badanie w kierunku toksoplazmozy
• badanie w kierunku różyczki (IgG, IgM) – tylko, jeśli ciężarna nie chorowała, nie była szczepiona lub jeśli nie jest w stanie podać takich informacji
• badanie TSH
• badanie piersi
• cytologię – jeśli nie była wykonywana w ciągu ostatnich 6 miesięcy

Między 11. a 14. tygodniem ciąży należy wykonać badania:

• badanie USG I trymestru zwane USG genetycznym, podczas którego oceniane są parametry: 

1. Długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL), pozwalająca na dokładną ocenę wieku ciążowego oraz oszacowanie terminu porodu.
2. Przezierność karkowa (NT), czyli grubość fałdu karkowego, będąca jednym z najważniejszych aspektów ocenianych w I. trymestrze ciąży. Należy pamiętać, że nieprawidłowy wynik może (ale nie musi) świadczyć o występowaniu wad genetycznych lub innych chorób.
3. Ocena obecności kości nosowej (NB), która powinna być już w pełni wykształcona i widoczna w obrazie USG. Jej nieobecność może świadczyć o występowaniu wad genetycznych.

• ocenę ryzyka wystąpienia depresji lub nasilenia się jej objawów (za pośrednictwem odpowiedniego formularza, który wypełnia kobieta ciężarna)
   

Badania w ciąży 2 trymestr

Między 15. a 20. tygodniem ciąży należy wykonać badania:

• morfologię krwi
• badanie ogólne moczu

Między 18. a 22. tygodniem ciąży należy wykonać badania:

• badanie USG II trymestru, umożliwiające ocenę anatomii płodu, oszacowanie jego długości i masy, a tym samym określenie, czy rozwija się prawidłowo

Między 21. a 26. tygodniem ciąży należy wykonać badania:

• badanie oceniające pracę serca płodu
• badanie ogólne moczu
• badanie na przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–)
• badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM) u kobiet z ujemnym wynikiem w I. trymestrze
• badanie OGTT – trzykrotne badanie stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy na czczo

Ponadto, jeśli opiekę nad ciężarną kobietą sprawuje położna, należy udać się na obowiązkową konsultację do lekarza położnika między 24. a 26. tygodniem ciąży.
 

Badania w ciąży - 3 trymestr

Między 27. a 32. tygodniem ciąży należy wykonać badania:

• badanie oceniające pracę serca płodu
• morfologię krwi
• badanie moczu
• badanie na przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–)
• badanie USG III trymestru, umożliwiające ocenę anatomii płodu, oszacowanie jego długości i masy, a tym samym określenie, czy rozwija się prawidłowo (należy je wykonać między 28. a 32. tygodniem ciąży)

Między 33. a 37. tygodniem ciąży należy wykonać badania: 

• badanie oceniające pracę serca płodu
• badanie położnicze
• ocenę wymiarów miednicy
• ocenę ruchów płodu
• badanie piersi
• morfologię krwi
• badanie ogólne moczu
• badanie antygenu HBs, czyli badanie na obecność wirusa zapalenia wątroby typu B
• badanie na obecność wirusa HIV
• badanie VDRL
• badanie na obecność wirusa zapalenia wątroby typu C – tylko u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zakażenia
• posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących (należy je wykonać między 35. a 37. tygodniem ciąży)
• ocenę ryzyka wystąpienia depresji lub nasilenia się jej objawów

Między 38. a 39. tygodniem ciąży należy wykonać badania:

• badanie oceniające pracę serca płodu
• badanie położnicze
• ocenę ruchów płodu
• morfologię krwi
• badanie ogólne moczu

Po 40. tygodniu ciąży należy wykonać badania:

• badanie KTG (kardiotokografia), czyli badanie polegające na monitorowaniu pracy serca płodu wraz z jednoczasowym zapisem czynności skurczowej mięśnia macicy
• badanie USG

Przy poprawnych wynikach badania KTG i USG oraz przy prawidłowym odczuwaniu ruchów płodu, badania te należy powtórzyć za 7 dni. W trakcie tej kolejnej wizyty ustalana jest data hospitalizacji tak, aby poród odbył się przed końcem 42. tygodnia ciąży.
 

Badania z krwi w ciąży– co to jest test „podwójny”

Badanie krwi ciężarnej pozwala na ocenę dwóch markerów: PAPP-A oraz β-hCG. Wraz z badaniem USG I trymestru umożliwia prawidłową ocenę ryzyka wystąpienia wad genetycznych płodu. Test charakteryzuje się wysoką czułością, wynoszącą 95%, jednak jego nieprawidłowy wynik należy zawsze potwierdzić innymi badaniami. Wykonanie testu powinny rozważyć szczególnie ciężarne, które:

• ukończyły 35. rok życia
• urodziły wcześniej dzieci z wadami genetycznymi lub rozwojowymi
• mają w rodzinie przypadki dzieci z wadami genetycznymi lub rozwojowymi
   

Czym jest oznaczenie wolnego płodowego DNA w surowicy ciężarnej?

Do wykonania badania potrzebna jest krew pobrana od ciężarnej kobiety, ponieważ jest w niej obecny wolny materiał genetyczny płodu. Badanie podlega na izolacji DNA płodu z krwi, zwielokrotnieniu go, a następnie poddaniu dokładnej ocenie. Umożliwia to wykrycie wad genetycznych – bez konieczności przeprowadzania badań inwazyjnych. Badanie cechuje się bardzo wysoką czułością w zakresie wykrywania najczęstszych zespołów genetycznych. Można je wykonać już od 10. tygodnia ciąży.
 

Co to jest amniopunkcja?

Do wykonania badania należy pobrać kilkanaście mililitrów płynu owodniowego za pomocą nakłucia powłok brzusznych i macicy igłą (jest to badanie inwazyjne, lecz częstość występowania powikłań wynosi około 1%). Badanie w ciąży odbywa się pod kontrolą USG. Wskazaniem do wykonania amniopunkcji jest nieprawidłowy wynik testów z I trymestru (np. testu podwójnego) lub wykrycie wady w badaniu USG. Badanie wykonuje się w celu oznaczenia kariotypu, czyli zestawu chromosomów płodu.