Jak rozpoznać symptomy udaru?

- Był upalny dzień w połowie lipca. Szłam z psem na spacer. W pewnym momencie zobaczyłam, że mam mroczki przed oczami. Potknęłam się. Dopiero po przyjściu do domu, po pewnym czasie,  bardzo rozbolała mnie głowa. Zobaczyłam w lustrze, że mam wylew w jednym oku. Do tego doszły mdłości i poty, a potem lekki niedowład lewej części ciała. Opadła mi warga po jednej stronie. Dopiero w szpitalu następnego dnia dowiedziałam się, że to niedokrwienny udar mózgu.

— Olga Olczak, 36 lat

Co to jest udar?

Są dwa rodzaje udaru – krwotoczny, czyli wylew i niedokrwienny, w którym krew nie dociera do mózgu. Udar krwotoczny przebiega burzliwie, wskutek pęknięcia naczynia krwionośnego, naczyniaka lub tętniaka. Często szybko dochodzi do utraty przytomności lub niedowładu.
Udar niedokrwienny może rozwijać się nawet przez kilka godzin. Jego przyczyną najczęściej jest zakrzep krwi. Zdarza się, że jego objawy ustępują na pewien czas, na przykład na pół dnia, by potem powrócić. Wskutek udaru część mózgu przestaje pracować z braku krwi. Bez tlenu mózg ulega uszkodzeniu, które może być trwałe.

— Adam Kobayashi

Wbrew powszechnej opinii, udary nie przydarzają się tylko osobom starszym, otyłym czy prowadzącym siedzący tryb życia.

Najczęstsze przyczyny to nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu oraz choroby serca. Także brak ruchu i zła dieta. Jeśli więc cierpisz na któreś z tych schorzeń i palisz, to przy tych czynnikach występujących jednocześnie, ryzyko udaru jest wyższe, nawet w młodym wieku.

— Adam Kobayashi

Jak rozpoznać udar?      

Najczęstsze objawy to:
- drętwienie rąk i nóg po jednej stronie ciała,
- opadnięcie jednego kącika ust,
- zaburzenia mowy – trudności z wysławieniem się i rozumieniem co mówią inni,
- widzenie jednostronne lub podwójne,
- zaburzenia czucia po jednej stronie,
- osłabienie czy bezwład kończyn, najczęściej po jednej stronie ciała.

Inne symptomy, jak tiki, drżenie rąk, ból i zawroty głowy nie muszą być związane z udarem. Udar niedokrwienny przebiega praktycznie bezboleśnie. 

— Adam Kobayashi

Czas ma tu kluczowe znaczenie. Jeśli trafimy do szpitala w ciągu 6 godzin od wystąpienia objawów, mamy szansę na zachowanie życia. W całej Polsce jest ponad 170 specjalistycznych oddziałów udarowych. W przypadku udaru niedokrwiennego, im wcześniej wdrożymy leczenie trombolityczne, tym większa szansa na przeżycie i odzyskanie pełnej sprawności. Tromboliza dożylna to podanie leku powodującego rozpuszczenie skrzepów w naczyniach.

— Adam Kobayashi

Obecnie można również za pomocą specjalnych urządzeń mechanicznie usuwać skrzepliny z niedrożnych naczyń mózgowych. Jest to metoda niezwykle skuteczna, jednak w Polsce ciągle nierefundowana.

Udar jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności. Jeśli jednak Ci się przydarzy, nie oznacza to, że nie wrócisz już do normalnego życia. 

Jeszcze w szpitalu rozpocznij rehabilitację według wskazówek lekarza. To bardzo ważne. Przestrzegaj też jego zaleceń co dalszego postępowania po powrocie do domu. Pamiętaj, że wystąpienie kolejnego udaru jest częstsze po przebyciu jednego wcześniej.

— Adam Kobayashi

Czy można zapobiec udarowi? 

Należy się badać co jakiś czas, przynajmniej raz na rok. Sprawdzaj ciśnienie i poziom cholesterolu we krwi. Regularne ćwiczenia i właściwa dieta pomagają zmniejszyć ryzyko choroby.

— Adam Kobayashi

Rozmawiał Piotr Durski