ITBS, bóle kolan, piszczeli i Shin Splits. Jak możesz pomóc sobie sam?

ITBS, czyli zespół pasma biodrowo-piszczelowego, potocznie zwany kolanem biegacza, to bardzo częsta przyczyna dolegliwości bólowych okolicy bocznej kolana u osób aktywnych fizycznie, a zwłaszcza u biegaczy długodystansowych. ITB (pasmo biodrowo-piszczelowe) jest to struktura anatomiczna, zbudowana w dużej mierze z włókien kolagenowych, przebiegająca po bocznej stronie uda. Swój początek bierze jako mięsień naprężacz powięzi szerokiej przyczepiając się do kolca biodrowego przedniego górnego oraz powięzi pośladkowej. Następnie biegnie w dół i ku tyłowi przechodząc w okolicy 1/3 bliższej uda w wyżej wymienione pasmo, które kończy się na kłykciu bocznym kości piszczelowej. 

Przyczyną dolegliwości związanych z ITBS mogą być zaburzenia biomechaniki stawu lub czynniki anatomiczne (np. wzmożone napięcie pasma biodrowo-piszczelowego, wielkość kłykcia bocznego kości udowej, zwiększony kąt Q, dysproporcja w długości kończyn). Pacjenci skarżą się na ból zlokalizowany (lub promieniujący) na bocznej powierzchni kolana, ponad kłykciem bocznym kości udowej, zwykle 2-3 cm powyżej linii stawu, czasami może temu towarzyszyć uczucie przeskakiwania, trzaskania. Dolegliwości wywoływane są powtarzającymi się ruchami wyprostu i zgięcia w stawie kolanowym np. podczas biegania. W początkowym stadium choroby ból pojawia się po przebiegnięciu dłuższego dystansu. Powinno to zwrócić uwagę pacjenta i ukierunkować jego trening na pozbycie się dolegliwości, aby nie dopuścić do rozwoju przewlekłej fazy choroby. W fazie ostrej, w przypadku wystąpienia stanu zapalnego, zastosowanie znajdują leki przeciwzapalne, chłodzenie oraz odpoczynek. W leczeniu kluczowa jest modyfikacja treningu - unikanie powtarzalnych ruchów zgięcia i wyprostu w stawie kolanowym, w celu odciążenia pasma biodrowo-piszczelowego, aż do ustąpienia dolegliwości. W ramach rehabilitacji zaleca się rozciąganie struktur bocznej powierzchni uda, ze szczególnym zwróceniem uwagi na mięsień naprężacz powięzi szerokiej oraz wzmacnianie mięśni odwodzicieli stawu biodrowego. W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego konieczna może być interwencja chirurgiczna.

Określenie “Shin Splints” odnosi się do dolegliwości bólowych zlokalizowanych wzdłuż kości piszczelowej, częściej na jej powierzchni przyśrodkowej, rzadziej na powierzchni przednio-bocznej i dotyczy np. biegaczy, tenisistów i tancerzy. Ból związany jest z przeciążeniem i odczynem zapalnym mięśni, ścięgien oraz okostnej otaczającej piszczel. Do tego typu przeciążeń dochodzi w wyniku nagłej zmiany nawyków treningowych, zwiększenie objętości lub intensywności, bez odpowiedniego wcześniejszego przygotowania. Innymi przyczynami występowania bólu piszczeli jest płaskostopie lub noszenie butów na wysokim obcasie. Shin splints należy różnicować z poważnymi stanami chorobowymi takimi jak zespół ciasnoty przedziałów powięziowych, wymagający natychmiastowego leczenia, czy złamanie zmęczeniowe. Główną dolegliwością związaną z Shin splints jest ból przyśrodkowej powierzchni piszczeli pojawiający się podczas treningu, na wczesnym etapie choroby ustępujący po zaprzestaniu aktywności, może również wystąpić obrzęk bolesnej okolicy. W ramach leczenia kluczowe jest ograniczenie aktywności, aż do całkowitego jej zaprzestania, chłodzenie bolesnej okolicy w celu zmniejszenia odczynu zapalnego, stosowanie środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych zmniejszających obrzęk i ból, stretching oraz stosowanie odpowiedniego obuwia.